Parçacık Fizikçileri CERN’de Yeni Bir Çarpıştırıcının İnşası İçin Teklifte Bulundu
Nükleer fizikçiler, evrenin nasıl çalıştığına dair daha kapsamlı bir anlayış elde etmek için CERN’de dünyanın en büyük “süper çarpıştırıcısını” inşa etmek amacıyla bir teklifte bulundu.
17 Milyar Sterline Mal Olacak FCC, Daha Gelişmiş ve Büyük Olacak
Teklif kabul edilirse, maliyeti 17 milyar sterline ulaşacak olan “Geleceğin Dairesel Çarpıştırıcısı” (Future Circular Collider-FCC), CERN’deki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’ndan (LHC) 3 kat daha büyük ve çok daha gelişmiş olacak.
FCC, Evrenin Görünmeyen Yüzünü Keşfetmeye Yardımcı Olacak
CERN Genel Direktörü Fabiola Gianotti, yeni çarpıştırıcıyı “güzel bir makine” olarak nitelendirerek, bu aracın insanlığın evrene dair bildiklerini daha da ileri taşıyacağını belirtti. FCC’nin inşa edilmesinin nedeni, evrende bulunan galaksiler gibi büyük gök cisimlerini birbirinden ayıran “karanlık enerji” ve “karanlık madde” olarak adlandırılan ancak tespit edilemeyen parçacıkları keşfetmek.
2040 Yılında Devreye Girecek FCC, Evrende Yeni Parçacıkları Araştıracak
FCC, iki aşamada inşa edilecek. İlk aşama, 2040’ların ortalarında devreye girecek ve elektronları çarpıştıracak. İkinci aşama ise 2070’lerde başlayacak ve daha güçlü, henüz icat edilmemiş gelişmiş mıknatıslar gerektirecek. Bu aşamada, elektronlar yerine daha ağır protonlar kullanılarak yeni parçacıklar aranacak. FCC, LHC’nin yaklaşık 3 katı uzunluğunda, yani 91 kilometre olacak ancak 200 metre derinlikte inşa edilecek.
Evrenin Sırlarını Ortaya Çıkarmak İçin FCC’ye İhtiyaç Var
Bilim insanları, FCC’nin evrenin nasıl çalıştığına dair daha kapsamlı bir teori bulmada yardımcı olacağını belirtiyor. LHC’den daha yüksek enerji kullanarak daha ayrıntılı çalışmalara imkan vereceği düşünülen FCC’de, birçok Higgs parçacığı üretilebileceği umuluyor.
Bilinmeyen Evrenin Büyük Bir Kısmı Hala Keşfedilmedi
LHC, 2008 yılında devreye girdi ve evrenin yaklaşık %95’ini oluşturduğu düşünülen parçacıklar hakkında henüz tam bir anlayışa sahip değil. FCC’nin yüksek maliyetinin yanı sıra keşfedilmesi amaçlanan parçacıkları bulup bulamayacağına dair belirsizlikler ve daha düşük maliyetli bir düz çarpıştırıcı ile aynı keşiflerin yapılabilip yapılamayacağına dair çeşitli fikir ayrılıkları da bulunuyor.
LHC’de Yapılan Deneyler Önemli Keşiflere İmkan Sağladı
LHC, Cenevre’ye yakın bir konumda, İsviçre-Fransa sınırında, 27 kilometre uzunluğunda dairesel yer altı tünele sahip olan en büyük çarpıştırıcıdır. LHC’de yapılan deneyler sırasında, 2013 yılında, evrenin oluşumu hakkındaki büyük bir sır olan Higgs Bozonu keşfedildi. Ekim 2018’de yapılan bir deneyde ise 2 yeni baryon keşfedildi ve başka bir parçacığa ilişkin ipuçları bulundu.
